Tasarım argümanına eleştiriye cevap ve Dawkins’in bir başka hatası

1-      Tasarım nedir, tasarımdan ne kastediyoruz?

2-      Evrim Teorisinin doğruluğu nasıl mümkündür?

3-      Dawkins’in tasarım karşıtı argümana cevap?

4-      Evrenin potansiyeli argümanı?

Tasarım nedir?

Tasarım bir şeyin amacına uygun olarak şekillendirilmesidir. Bir şeyin tasarım olup olmadığının anlaşılması için o şeyin amacını düşünmek ve amacına uygunluğunu test etmek gerekir. Ayrıca tasarım “büyük fotoğrafın” ürünüdür. Şunu kastediyorum: Eğer Picasso’nun herhangi bir tablosunu alıp ona yaklaşıp büyüteçle bakarsanız baktığınız şeyin tasarım olup olmadığını anlamanız mümkün olmaz. Bunun iki sebebi vardır. Birincisi tablonun yapılış amacı bütün olarak bir mesaj vermektir, ikincisiyse tabloda bir çizgiye takılıp resmin tamamını düşünmeden onu anlamaya çalışmak saçma olur. Örneğin evinizdeki eşyaların rastgele mi yoksa belli bir tasarımla mı yerleştirildiğini anlamak şöyle mümkündür. Örneğin oturma odasında çamaşır makinesi varsa siz bunun tesadüfi bir dizilim olduğunu düşünürsünüz çünkü çamaşır makinesi oturma odasının amacına uygun değildir. Dolayısıyla bir şeyin tasarım olup olmadığını anlamak için amaca uygunluğunu göz önünde tutmalı ve bütünle birlikte düşünmeliyiz.  Bütünü düşünmeden parçada tasarımı anlamanın hatası da şuradadır: Bir araba düşünün ki egzoz borusu boğumlu olsun. Sizin bu arabanın tasarım olduğunu açıklamanız için egzoz borusunun neden düz değil de boğumlu olduğunu açıklamanız gerekmez. Eğer biz bir şeyin tasarım olduğunu söylememiz için her şeyi açıklamamız gerekirse bu konuda hiçbir zaman karar veremeyiz. Örneğin ben önümdeki bilgisayarın tasarım olduğunu anlamak için ekran kartının şeklinin neden dikdörtgen olduğunu açıklama ihtiyacı duymuyorum. Birisinin ekran kartının şeklinin neden öyle olduğunu anlamaması da bilgisayarın tasarımlanmadığı anlamına gelmez.

Evrim teorisinin doğru olması nasıl mümkündür?

Evrim teorisinin doğru olması ancak insanın rasyonel bir varlık olmasıyla mümkündür. Köpeğiniz samanyolu galaksisinin hareketiyle ilgili bir yorum yapsa muhtemelen onu dinlemezdiniz. Eğer insan da irrasyonelse yaptığı bilimsel teorilerin doğru olması için hiçbir sebep yoktur. Rasyonel olan insanın evrimi anlaması için evrimsel sürecin rasyonel insana sebep olacak potansiyele sahip olması gerekir. İnsanın teorilerinin doğru olması da yalnızca evrimsel sürecin bir amaca yönelik olmasıyla mümkündür. Aksi takdirde “ne oluyor da insanda evreni anlama potansiyeli var” gibi soruları cevapsız kalacaktır. Evrenin evrimi çıkaracak potansiyelini biradan açıklayacağım. Ayrıca insanın zihinsel yapısının tesadüfi bir süreçte ortaya çıktığına inanan birinin evrim teorisine inanmak için hiçbir rasyonel temeli kalmayacağını iddia ediyorum. Bunun sebepleri için Alvin Plantinga’nın “natüralizme karşı evrimsel argüman” adlı makalesine bakılabilir.

 Dawkinsin eleştirisine cevap:

Richard Dawkins zürafanın gırtlağına giden bir sinirin kısa mesafeyi tercih etmektense metrelerce dolaştığını gösteriyor. Daha sonrasındaysa evrimsel sürecin bir tasarım olmadığıyla ilgili çıkarımını paylaşıyor. Dawkins burada farkında olarak ya da olmayarak kendisine yakışır bir hata yapıyor. Tasarım dediğimiz şey bir şeyin amacına uygunluğudur. Tasarım deliline cevap ancak onun amacına uygun olmadığını göstermekle mümkün olur. Tasarım nedir bölümündeki çamaşır makinesinin oturma odasında olmaması gerektiği sonucu buna örnek olarak verilebilir. Örneğin Dawkins rasyonel olmadığını gösterebilirse bu tasarım argümanına ciddi zarar verir çünkü dinler açısından insanın amacı dinlerin doğruluğunu anlamasıdır. İnsanın amacı doğru yolu anlaması ve o yolda yürümesi olarak gösterilirken eğer insan irrasyonelse bu iddiaların doğru olması için hiçbir neden kalmaz. Ancak insanın irrasyonel olduğunu göstermek demek her türlü bilimsel teoriyi çöpe atmakla mümkündür. Dolayısıyla benim düşüncem ateizmin yalnızca septisizmle mümkün olduğu yönündedir. Dawkins’in eleştirisi genişletilebilir. Örneğin insanın gözünün ve bir çok organının daha iyi olacağı söylenmiştir. Ancak bunların hiçbirisi insanın tasarım olduğu düşüncesine eleştiri getiremez. Çünkü bunların hiçbirisi amaca zarar vermez. İnsanın gözü, insanın evreni anlaması için gayet yeterlidir. Eğer insanın gözü veya diğer organları örneğin dinlerin doğruluğu ya da yanlışlığını anlama konusunda yetersizse işte o zaman tasarım argümanı zarar görür. Zürafadaki uzun sinir doğa açısından gayet normaldir. Çünkü evrimin mümkün olması için hiçbir hayvanın eksiksiz olmaması gerekir. Aksi takdirde bütün türler bir türün popülasyonunun çok hızlı artması ve diğer türleri yok etmesiyle birlikte evrimin mümkünlüğü ortadan kalkardı. İnsanın ölmesi de bir eksikliktir fakat bu tasarım olması iddiasına aykırı değildir. Örneğin insanın ölmemesi mümkün olsaydı bu tasarım argümanına zarar verirdi çünkü dinlerin ortaya koyduğu paradigmaya göre insanın varlığı ölme amacını da içerir. Dolayısıyla, eğer insan ölümsüz olsaydı bu tasarım argümanlarına ciddi zarar verirdi. Bir okulda bir sınıf düşünün. Bu sınıfta sıralar yoksa bu sınıfın amacına aykırı olduğundan tasarım olduğuna karşı ciddi bir argüman olabilir. Ancak bu sınıfta sıraların yerine masaj koltukları olmaması bu sınıfı kötü tasarım ya da tesadüfi yapmaz. Çünkü masaj koltuklarının sınıfta olması için bir sebep yoktur. Sınıfın amacı ders vermek olduğundan örneğin sınıfta bir mutfağa da gerek yoktur. Sınıfın amacını bilen hiç kimse “neden bu sınıfta masaj koltuğu yok ya da neden bu sınıfın büyük bir mutfağı yok” gibi bir soru sormaz. Dolayısıyla amaca etki etmeyen hiçbir şey tasarım argümanına zarar veremez. Böylece Dawkins’in eleştirisinin geçersizliğini göstermiş olduk. Fakat şu soru sorulabilir: Neden Tanrı evrimsel süreçte bir sinirin bu kadar dolaşmasına izin veriyor da kısa bir şekilde birleştirmiyor. Esasına bakacak olursanız bu soru ilk bölümde bahsettiğim detaylarda boğulma hatasına bizi götürebilir. Ancak birkaç mümkün sebep göstermek de fena olmaz. Örneğin eğer zürafanın benzer genetiği aldığı dolayısıyla benzer sinire sahip olan atası eğer daha kısa bir sinire sahip olsaydı bu zürafaların popülasyonunun ciddi bir şekilde artmasına sebep olurdu, bu zürafanın yediği bitkileri yok edebilir ve ekosistemin dengesini bozabilir ve belki de insanın ortaya çıkmasını engelleyebilirdi. Dolayısıyla zürafanın uzun siniri doğadaki çeşitliği korumuş olabilir. Dolayısıyla Tasarım argümanıyla bu örnek arasında en ufak bir çelişki yoktur. En başta da belirttiğim gibi arabadaki egzozun neden boğumlu olduğunu bilmeyen biri de arabanın bir tasarın olduğunu rahatlıkla anlar ki önemli olan da budur.


"Göklerin ve yerin mülkü Allah'ındır. Dilediğini yaratır. Dilediğine dişiler ve dilediğine de erkekler bahşeder. Yahut onları erkekler ve dişiler olarak çift kılar. Dilediğini de kısır yapar. Şüphesiz O, bilendir, güç yetirendir." Şura 49-50

Evrenin potansiyeli argümanı:
İyi bir filosof neden sorusunu sorar. Her iyi filozof da Leibniz'in sorusunu sormalıdır: Neden hiçbir şey yerine bir şey var? Ayrıca iyi bir filozof "neden evrende insanı, gözü, dna'yı, çeşitliliği, canlılığı vs. ortaya çıkaracak potansiyeli vardır?" sorusunu sormalıdır. Evrende bu fenomenleri ortaya çıkaracak potansiyelin varlığının açıklaması nedir sorusu ortaya konabilecek en önemli sorulardan biridir. Ben bu konuda bir kitaptan bir bölümü çok beğendim ve o kitaptakileri tekrarlamak istemediğimden bir kitap paylaşacağım

Bu kitaptaki 4. Argümana bakılabilir. Sn. Taslaman bu konuyu çok güzel açıkladığı için bir kez daha tekrarlamaya gerek duymuyorum. http://www.canertaslaman.com/wp-content/uploads/2016/07/Allahın-varlığının-12-Delili-revize.pdf